Een gemeente door de eeuwen heen.
De oorsprong van de PKN-gemeente te Buitenpost is te vinden in het zendingswerk van Willibrord, Bonifacius en Liudger in onze regio. Hun werk werd voortgezet door duizenden geestelijken die zorgden voor de verdere kerstening en ontwikkeling van onze omgeving. De reformatie betekende het einde van hun werk. In maart 1580 verbood de Friese regering de Roomse eredienst. Alle Roomse geestelijken werden uit hun ambt gezet en de kerkelijke bezittingen verbeurd verklaard. Die kwamen beschikbaar voor het onderhoud van predikanten en schoolmeesters. Soepel verliep de overgang niet. Pas 18 jaar later kreeg Buitenpost zijn eerste predikant!
Tegenwoordig zijn we gewend aan inspraak en medezeggenschap. De herenbanken en de rouwborden uit de 17e en 18e eeuw in de Mariakerk vertellen een ander verhaal. Pas in de 19e eeuw namen gewone kerkleden het initiatief om hun eigen kerk zelf te besturen. Velen herkenden zich niet in de preken en gezangen en zagen geen andere oplossing dan een eigen kerk te stichten. Zo was er in 1834 de Afscheiding. Een aantal Buitenposter kerkleden sloot zich aan bij nabijgelegen Afgescheiden kerken. Veel meer aanhang kreeg de Doleantie. In 1887 verlieten veel orthodoxe kerkleden in Buitenpost de Nederlands Hervormde Gemeente en stichtten de Gereformeerde Kerk. En vanaf 1905 kwam een aantal rechtzinnig hervormden voor hun kerkdiensten samen in Het Lokaal, gesitueerd aan wat nu de Irenestraat is. In 1966 verenigden zij zich weer met de Hervormde Gemeente.
Mettertijd groeide bij gereformeerden en hervormden het besef dat er Samen Op Weg meer is dat samenbindt dan wat scheidt en werd er steeds meer samengewerkt. In 2010 namen beide kerken het besluit verder te gaan als Protestantse Gemeente te Buitenpost.
In 2021 wordt de Mariakerk overgedragen aan de Stichting Âlde Fryske Tsjerken. De Kruiskerk, de voormalige Gereformeerde Kerk blijft eigendom van de Protestantse Gemeente Buitenpost. Dit gebouw stamt uit 1887. In 1923 werd het gebouw uitgebreid en kreeg het zijn huidige vorm. Ook werd destijds de buitenkant voorzien van een witte verflaag. In 1982 was de laatste grote verbouwing, waarbij ook de buitenkant van de kerk weer in zijn oude staat teruggebracht werd.
